Латински-Лекција 6
| 1-ва деклинација | ||
| ЕДНИНА | МНОЖИНА | |
| номинатив | puell-a | puell-ae |
| акузатив | puell-am | puell-as |
| генитив | puell-ae | puell-arum |
| датив | puell-ae | puell-is |
| аблатив | puell-ā | puell-is |
| 2-ра деклинација | ||||||
| -us | -um (среден род) | -r | ||||
| ЕДНИНА | МНОЖИНА | ЕДНИНА | МНОЖИНА | ЕДНИНА | МНОЖИНА | |
| номинатив | serv-us | serv-i | bell-um | bell-a | puer | puer-i |
| акузатив | serv-um | serv-os | bell-um | bell-a | puer-um | puer-os |
| генитив | serv-i | serv-orum | bell-i | bell-orum | puer-i | puer-orum |
| датив | serv-o | serv-is | bell-o | bell-is | puer-o | puer-is |
| аблатив | serv-o | serv-is | bell-o | bell-is | puer-o | puer-is |
Падеж: Аблатив
[уреди]Употреби на аблативот:
1. Инструментален аблатив: за причинител; орудие; сторител; цена; предмет
2. Локативен аблатив: за (во кој) поглед; разлика; начин; услов; особина; време (кога); место (каде); од кого.
3. Обичен аблатив: за од каде; одделување; потекло; нешто што се споредува.
За разните употреби на аблативот ќе зборуваме благовремено. За преглед на сите форми на аблативот консултирајте го Прилогот.
Граматика - дел петти: Моќта на аблативот
[уреди]Аблативот генерално служи за временско и/или просторно лоцирање (т.е. кога и каде). Исто така служи за да укаже на начинот на стингување некаде, апстракто или конкретно.
Вежба:
Како би ја превеле реченицата: Јас ја обликувам сликата по пат на ткаење.
Помош: Не би можеле--и не би требало-- да користите генитив. Падежот за кој што зборуваме сега би требало да се искористи насамо за оваа цел.
Јас ја имам мојата мудрост (sapientiam) по пат на мојот учител.
Пример--за разнообразност
[уреди]Јас ќе пристигнам на петтиот час.
,,на петтиот час" укажува временска локација. ,,Петтиот час" не прпаѓа тука. МОжете да кажете ,,Јас ќе пристигнам" како посебна реченица. Аблативот ни укажува на тоа дека концептот на кој аблативот се однесува (петтиот час) е вон, и различен од (акузативниот) директен предмет или (номинативниот) подмет.
Пример 2
[уреди]Јас сум дома.
,,Дома" ја објаснува позицијата на ,,јас" и затоа е во аблатив.
Латинскиот има свој начин на работење со предлози зависно од именките и нивниот падеж во реченицата, вклучувајќи го многуобразното ,,in", кое може да значи многу разни нешта во зависност од падежот на предметот.
Еве неколку предлози кои стојат во аблатив:
| Латински | Македонски |
| in* | во, на |
| ab | од |
- Кога ,,in" и предходи на аблативна именка значи ,,во" или ,,на", додека кога и предходи на акузативна именка значи ,,внатре, во".
Пример 3
[уреди]Servus est ad agris Сулгата е крај полињата.
Забелешка: Ager мора да има аблативна наставка за да соодветствува со предлогот што му предходи, кој и да е. (Ager и campus денес се преведуваат како ,,поле". Agris е аблативна множина.)
Граматика - дел шести: именки од 3-та, 4-та и 5-та деклинација
[уреди]Именките од овие делкинации се потешки за манипулација бидејќи имаат номинативна и акузативна множина истовремено, како и дативна и аблативна множина истовремено. За разликување на падежите, морате да користите едноставен клуч: контекст. Тој ќе ви го покаже нивногто значење.
3-та деклинација машки или женски род (секој збор има предодреден род): regis
[уреди]Именки од 3-тата деклинација (како именката од 2-ра деклинација ,,ager") имаат две основи: основа во номинатив и вокатив еднна и основа за сите други падежи. Двете основи мораат да се запамтат за секоја именка. Женските и машките форми се исти.
| 3-та деклинација | Еднина | Множина |
|---|---|---|
| номинатив | rex | reg-es |
| акузатив | reg-em | reg-es |
| генитив | reg-is | reg-um |
| dative | reg-i | reg-ibus |
| аблатив | reg-e | reg-ibus |
3-та деклинација среден род: mare
[уреди]| 3-та деклинација, среден род | Еднина | Множина |
|---|---|---|
| номинатив* | mare | mar-ia |
| акузатив | mare | mar-ia |
| генитив | mar-is | mar-ium |
| датив | mar-i | mar-ibus |
| аблатив | mar-i | mar-ibus |
4-та деклинација машки/женски род (секој збор има предодреден род): gradus
[уреди]| 4-та деклинација | Еднина | Множина |
|---|---|---|
| номинатив | grad-us | grad-us |
| акузатив | grad-um | grad-us |
| генитив | grad-us | grad-uum |
| датив | grad-ui | grad-ibus |
| аблатив | grad-u | grad-ibus |
4-та деклинација среден род: cornu
[уреди]| 4-та деклинација, среден род | Еднина | Множина |
|---|---|---|
| номинатив | corn-u | corn-a |
| вокатив | corn-u | |
| акузатив | corn-u | corn-a |
| генитив | corn-us | corn-uum |
| датив | corn-ui | corn-ibus |
| аблатив | corn-u | corn-ibus |
5-та деклинација машки/женски род (секој збор има предодреден род): res
[уреди]| 5-та деклинација Женски/Машки род | Еднина | Множина |
|---|---|---|
| номинатив | r-es | r-es |
| вокатив | r-es | |
| акузатив | r-em | r-es |
| генитив | r-ei | r-erum |
| датив | r-ei | r-ebus |
| аблатив | r-e | r-ebus |
Вежби
[уреди]Вежба 1
[уреди]Преведете го следново:
Вокабулар:
ambulo, одам; vocat, (номинатив) вика; delecto, сакам; occidere, убива; mortuit, (номинатив) умре.
Hodie, ad casam mei amici ambulo. Meus amicus ipse 'Marcus' vocat. Delecto occidere eum. Ita, mortuit.
Вежба 2
[уреди]Преведете го следново:
Вокабулар:
Habeo, имам.
Eheu! Mus! Mus! Ediens meum panem! Nunc nihil habeo. O miserum me!