Латински-Лекција 5

Латински јазик

<< Лекција 4 | Лекција 6 >>

---

Таблици на именки

1-ва деклинација
	ЕДНИНА	МНОЖИНА
номинатив	puell-a	puell-ae
генитив	puell-ae	puell-arum
акузатив	puell-am	puell-as
датив	puell-ae	puell-is

2-ра declension
	-us		-um (среден род)		-r
	ЕДНИНА	МНОЖИНА	ЕДНИНА	МНОЖИНА	ЕДНИНА	МНОЖИНА
номинатив	serv-us	serv-i	bell-um	bell-a	puer	puer-i
генитив	serv-i	serv-orum	bell-i	bell-orum	puer-i	puer-orum
акузатив	serv-um	serv-os	bell-um	bell-a	puer-um	puer-os
датив	serv-o	serv-is	bell-o	bell-is	puer-o	puer-is

Падеж: Генитив

Падежот генитив е описен падеж и ги опишува следниве особини на опишаната именка:

• Сопственост, на пр. Маркусовиот пес (Canis Marci)
• Потекло, на пр. Маркус од Рим (Marcus Romae)
• Однос, на пр. Работа на убавина (Res pulchrae)
• Квантитет, Литар вода
• Квалитет e.g. Ден на гнев (Dies irae)

Примери на латински

Латински				Македонски
canis	pueri mali	est	bonus	Песот	на лошото момче	е	добар
номинативна именка	генитив	глагол	ниминативна придавка	номинативна именка	генитив	глагол	номинативна придавка

Латински				Македонски
canis	puerorum malorum	est	bonus	Песот	на лошите момчиња	е	добар
номинативна именка	генитив (множина)	глагол	номинативна придавка	номинативна именка	генитив	глагол	номинативна придавка

Вежба 6

Покажете го генитивот:

1. Флавиевиот пес е добар.
2. Ахилова петица.
3. Mater Flaviae est domina.

Придавките кои опишуваат генитивна именка мораат да имаат генитивни наставки соодветни по број и род.

Падеж: Датив

Падежот датив, исто така познат како падеж на индиректниот предмет назначува:

• За кого или за тоа, на пр. Го направив автомобилов за него
• На кого или на него, на пр. Му го дадов автомобилот нему
• Чиј (Присвоен датив)
• Предикативен датив (во подоцнежните лекции).

Пример 1

Приказ: датив во употреба

Тој	ја направи	масата	за	неговиот пријател
номинативна именка	глагол	акузатив	дативен предлог	dative

,,тој" е во номинатив, ја ,,направи" е глагол, ,,масата" е акузатив, ,,за" е предлогот кој укажува на датив^, ,,неговиот пријател" е датив.

^ За може да се употреби и во други конструкции. За да утврдите дали се работи за датив, анализирајте го значењето на реченицата (видете Пример 3). Искуството ќе ви помогне брзо да го воочите падежот на именката во реченицата без многу напор.

Вежба 8: Преведете на македонски

1. Cenam donat amicis.
2. Haec dies anni est calor.

Римски цифри

Римјаните не ги користеле индо-арапските цифри кои ние ги користиме денес. Тие користеле посебен нумерички систем. Но и денес ние го користиме овој систем.

Римска цифра	Латински имиња на цифрите	Македонски	Индо-арапски цифри	Шпански	Француски	Италијански
I	unus -a -um	еден	1	uno	un	uno
II	duo -ae	два	2	dos	deux	due
III	tres, tria	три	3	tres	trois	trei
IV	quattor	четири	4	cuatro	quatre	quattro
V	quinque	пет	5	cinco	cinq	cinque
VI	sex	шест	6	seis	six	sei
VII	septem	седум	7	siete	sept	siete
VIII	octo	осум	8	ocho	huit	octo
IX	novem	девет	9	nueve	neuf	nove
X	decem	десет	10	diez	dix	dieci
XV	quindecim	петнаесет	15	quince	quinze	quindici
XX	viginti	дваесет	20	veinte	vingt	venti
XXV	viginti quinque	дваесет и пет	25	veinticinco	vingt-cinq	venticinque
L	quinquaginta	педесет	50	cincuenta	cinquante	cinquanta
C	centum	сто	100	cien	cent	cento
D	quingenti, -ae, -a	петсто	500	quinientos	cinq-cents	cinquecento
M	mille	илјада	1000	mil	mille	mille